Wina z Friuli Wenecji Julijskiej – w gąszczu apelacji DOC

Friuli Wenecja Julijska to północno-wschodni region na skraju Włoch graniczący ze Słowenią, niezwykle istotny z punktu widzenia każdego wyznawcy Bachusa. Jest to najbliższy Polsce, zaraz po Trydencie-Górnej Adydze, winiarski heaven w Italii – pozwólcie więc być mi dzisiaj przewodnikiem w gąszczu apelacji win z Friuli, w którym łatwo stracić orientację. Panorama regionu mówi zresztą sama za siebie – 20 tys. ha winorośli, z których w 75% powstają wina w jednej z dziesięciu(!) apelacji DOC lub jednej z trzech DOCG. Na tej powierzchni miejsce na realizację swoich marzeń odnalazło 1500 winnic,  z czego 80% to malutkie gospodarstwa rolne, posiadające mniej niż 10 ha ziemi. To, co cieszy niezmiernie i łączy wina z Friuli to wysoka jakość większości produktów, ogromny szacunek dla natury (wielu producentów win ekologicznych, a także tych, którzy świadomie rezygnują z oznaczenia DOC w imię puryzmu i naturalizmu winiarskiego). Jeśli zatem w planach macie Włochy, Słowenię lub Chorwację warto zboczyć z trasy i wybrać się do tego pięknego regionu, nieskalanego jeszcze tłumem i „romantycznymi” kłódeczkami na mostach. Tutaj naprawdę trudno o złe wina.

1) DOC CARSO lub CARSO-KRAS

https://www.instagram.com/p/BM_y6-rh1_d/?taken-by=zenzeroepeperoncino

Apelacja kontrolowanego pochodzenia DOC Carso to 300 km² dzikiego pejzażu pełnego dolin, pagórków, jezior, rzek i grot rozpościerających się między Gorizią a Triestem (który swoją drogą warto odwiedzić). Wiatry i trudne, czerwone, kamieniste gleby bogate w żelazo kształtują osobliwy charakter wina, które w kieliszku w pełni odzwierciedla dziką naturę krajobrazu. Najbardziej znane odmiany winogron to autochtoniczne Terrano i Vitowska dające autentyczne, szczere, czerwone wina o naturalnej, wysokiej kwasowości i mocnej taninie. Zasięg DOC Carso jest naprawdę niewielki – rocznie nie produkuje się tutaj więcej niż 25/30.000 butelek.

DOC Carso nazywana także Carso Kras to ciekawa apelacja, w ramach której wytwarza się 13 rodzajów wina: Rosso, Chardonnay, Glera, Malvasia, Pinot grigio, Sauvignon, Traminer, Vitovska, Cabernet franc, Cabernet sauvignon, Merlot,  Refosco Terrano. Najbardziej znane winnice to Vodopivec, Ziderch, Skerk oraz Kante i Lupine.

DOC COLLIO lub COLLIO GORIZIANO

https://www.instagram.com/p/BKYLrYUB-KL/?taken-by=venica.venica

Najbardziej znaną we Friuli apelacją – DOC Collio – Włochy ze względu na jej położenie muszą dzielić się ze Słowenią. Ekspozycja stoków na słońce w południe niewątpliwie podnosi jakość produkowanych tutaj win. Prealpy Julijskie oraz Morze Adriatyckie tworzą szczególny mikroklimat charakteryzujący się znacznymi różnicami temperatur pomiędzy nocą, a dniem, a te jak wiemy szczególnie sprzyjają aromatycznym odmianom winogron.

https://www.instagram.com/p/yDlWRlJqW-/?taken-by=robertomerlo

W apelacji Collio spotkamy zdecydowanie więcej win białych niż czerwonych. Nie ma też tutaj szczególnego nacisku na wykorzystywanie lokalnych szczepów, dlatego bardzo popularne jest sauvignon blanc, chardonnay, pinot bianco lub pinot grigio. Spotkamy tutaj także takie szczepy jak: gewurtzraminer, traminer aromatico, muller thurgau, czy chociażby riesling. Charakterystyczne dla tego regionu są wina pomarańczowe – powstają w wydłużonym procesie maceracji. Najbardziej znane lokalne odmiany winogron to RIBOLLA GIALLA (świeże, cytrusowe i owocowe nuty, piękna kwasowość i słoneczna pełnia w ustach), FRIULANO (zdecydowanie wytrawne, roślinne i ziołowe aromaty, wyraźnie zaakcentowana mineralność  i tłustość konsystencji) oraz MALVASIA (cieszy nos bliskimi nam polskimi aromatami kwiatów akacji, dojrzałych jabłek gruszek i brzoskwini). W ramach apelacji Collio DOC wyróżniamy Collio Biaco DOC – i choć każdy producent wytwarza je w różny sposób (konsorcjum zezwala na wykorzystanie wszystkich dopuszczalnych w apelacji szczepów, za wyjątkiem szczepu traminer aromatico i muller thurgau, których zawartość w butelce nie może przekroczyć 15%), są to zdecydowanie najlepsze wariacje apelacji.

DOC COLLI ORIENTALI

https://www.instagram.com/p/BDdvhMGEZT_/?taken-by=liviofelluga

Colli Orientali to nazwa najstarszego winiarskiego obszaru, który od 1970 r na delikatnych, pagórkowatych terenach łączy w sumie 2000 ha winnic. Ze względu na wielkość apelacji uprawia się tu różne odmiany winogron, w ramach apelacji Colli Orientali wyodrębniamy również trzy DOCG – Colli Orientali Picolit (już w XVIII wieku pijany był podczas najważniejszych mszy w kościołach całej Europy, uznany powszechnie za najlepsze wino regionu), Ramandolo i Rosazzo.

DOC FRIULI ANNIA

Najmłodsza apelacja w regionie obejmuje powierzchnię 200 km2 piaszczystych i gliniastych terenów jakże bogatych w sole mineralne, które w połączeniu z morską bryzą nadają winom ciekawy, wyrazisty aromat i pełny, oryginalny smak.

DOC FRIULI AQUILEILA

https://www.instagram.com/p/9TkCaVprR8/?taken-at=82890353

Jedna z najstarszych (1975 r.) stref winiarskich (800 ha) nazwę swoją bierze od antycznego miasteczka Aquileila, w którym do dziś muzeum archeologii z dumą prezentuje amfory i teksty z III w n.e., które dobitnie świadczą o tym iż kultura tworzenia wina ma tutaj bardzo długą historię.

DOC FRIULI GRAVE

https://www.instagram.com/p/BKPwaImAroe/?taken-by=aquiladeltorre

7000 ha rozmieszczone po obu stronach rzeki Tagliamento w gminach Pordenone i Udine; strefa charakterystyczna ze względu na tereny wyżłobione przez liczne powodzie w wyniku których osadzały się tutaj bogate w minerały wapienie i dolomity wyrywane wraz z pędem rzeki z pobliskich gór.  Te ostatnie chronią Friuli Grave przez silnymi wiatrami z północy i tak jak w poprzednich przypadkach tworzą niesamowity mikroklimat wraz z morską bryzą płynącą od Adriatyku.

DOC FRIULI ISONZO

https://www.instagram.com/p/BFEhkUqkoGw/?taken-by=castellodispessa

Wąskie pasmo terenu, które rozciąga się pomiędzy doliną rzeki Isonzo, a gminą Gorizia – żwirowy płaskowyż utworzony w procesie topnienia lodowców w Alpach Wschodnich. Powstają tu białe wina o niesamowitej strukturze i bardzo wyszukanych, eleganckich aromatach. Granice tego obszaru wyznacza Morze Adriatyckie oraz Alpy, które okalają ciekawy, niespotykanie ukształtowany teren – efekt w kieliszku więcej niż interesujący. Brnąc dalej w temat rozróżnić możemy strefy winiarskie znajdujące się po prawej jak i po lewej stronie rzeki. Na tych pierwszych uprawiane są winorośla o jasnych owocach – chłodniejsze temperatury sprzyjają równowadze aromatów, prawa strona rzeki -nieznacznie cieplejsza i bardziej wiatrzysta „zarezerwowana” jest dla silniejszych czerwonych szczepów.

 DOC FRIULI LATISANA

https://www.instagram.com/p/BLZSaMQhopa/?taken-by=venica.venica

Jeśli chcielibyście zagłębić się w ten pasjonujący temat i poznać szczegółowe zasady produkcji win w poszczególnych apelacjach zapraszam Was na stronę Konsorcjum DOC Friuli Wenecji Julijskiej. Niestety strona prowadzona jest wyłącznie w języku włoskim – więc w razie potrzeby, służę pomocą.

Pozdrawiam serdecznie,

Agnieszka